Πενήντα χρόνια μετά, η Εξέγερση του Πολυτεχνείου παραμένει ένα «από τα ιστορικά γεγονότα που έχει ζωτική ανάγκη κάθε λαός για να διατηρεί τον αυτοσεβασμό του».
Το Πολυτεχνείο έχει εμπλακεί στη μοίρα του. Στη μοίρα των μύθων. Αποθεώνονται τα γεγονότα και τα πρόσωπα που δημιούργησαν τον μύθο, αλλά συν τω χρόνω, για πολλούς λόγους, απωθούνται στα υπόγεια της μνήμης και χάνουν βαθμηδόν τη λάμψη και την επήρεια στις νεότερες γενιές. Και τα γεγονότα και τα πρόσωπα.
Κι άντε τώρα να μιλήσεις στη γενιά του light και στην επικράτεια των influencers για εξεγερμένους φοιτητές, για αυτοθυσία, για φυλακίσεις και βασανιστήρια και εξορίες.
Κι όμως τότε, κάτι εικοσάχρονα παιδιά έπαιξαν τη ζωή τους κορόνα-γράμματα κλεισμένα στο Πολυτεχνείο, αντιμέτωπα με τανκς και πολυβόλα, χαφιέδες και βασανιστές, την ώρα που η ελληνική κοινωνία κούρνιαζε στη γωνιά της από φόβο.
Ε, λοιπόν, κάτω τα χέρια από το Πολυτεχνείο και τον μύθο του. Κι ας λένε ό,τι θέλουν οι άπραγοι, οι αδιάφοροι, οι κουρασμένοι και οι λογάδες της εποχής στα ποικίλα παντοπωλεία της φτήνιας.
Όχι μονάχα γιατί το Πολυτεχνείο ήταν το κρίσιμο γεγονός για την πτώση της δικτατορίας –καλύτερα: η αντίστροφη μέτρηση, καθότι «καταλύτης για το τέλος της χούντας ήταν η τραγωδία της Κύπρου»– αλλά γιατί η Πράξη εκείνων των παιδιών συμβολίζει το αέναον της ανθρώπινης μεγαλοσύνης. Τη φλόγα, το ρίσκο, το πάθος για ελευθερία.
Μόνα τους ήταν. Ακαθοδήγητα. Κόντρα στην αφωνία των (περισσοτέρων) πολιτικών, αλλά και των προσπαθειών των δυο ΚΚΕ «να τορπιλίσουν» την εξέγερση του Πολυτεχνείου.
Οι φοιτητές αντιστάθηκαν στις προσπάθειες που κατέβαλαν οι ηγεσίες της μυωπικής Αριστεράς (δογματικής και ανανεωτικής) να φρενάρουν την Εξέγερση. Και πέτυχαν να ανατρέψουν «το πείραμα Μαρκεζίνη», δηλαδή τον «κίβδηλο κοινοβουλευτισμό που ήταν στα σκαριά» από τη χούντα.
Εννοείται ότι στο Πολυτεχνείο, όπως και στην κατάληψη της Νομικής και εν γένει στους αγώνες των φοιτητών ήσαν παρόντα πολλά οργανωμένα μέλη των δύο ΚΚ, παρά την κομματική γραμμή εναντίον των καταλήψεων.
Ναι, με τα χρόνια άρχισε να κουράζει και να χλωμιάζει η επέτειος του Πολυτεχνείου. Αντιπαραθέσεις κομμάτων και Νεολαιών, παράτες, συγκρούσεις και μεγάλα λόγια, αντί για λιτή και σεβάσμια μνημόνευση του έπους.
Ναι, πολλοί εκ των πρωταγωνιστών βολεύτηκαν σε θέσεις, πήραν αξιώματα, μπήκαν στον πολιτικό στίβο και γίνανε αγνώριστοι. Όμως εκείνη η στάση τους μετράει, τουλάχιστον στη δική μου συνείδηση. Η μεγαλειώδης Πράξη τους. Κι όπως λέει ο Μανόλης Αναγνωστάκης «Κι όρθια η Πράξη σαν αλεξικέραυνο». Όρθια εσαεί.
Έχει δίκιο ο Σταύρος Λυγερός: Το Πολυτεχνείο «είναι από τα ιστορικά γεγονότα που έχει ζωτική ανάγκη κάθε λαός για να διατηρεί τον αυτοσεβασμό του». Τα λέει στο βιβλίο του που κυκλοφόρησε πρόσφατα με τίτλο «Η εξέγερση του Πολυτεχνείου – Μία ξεχασμένη κατάθεση» (εκδ. Πατάκη).
Δημοσιογράφος και πολυγραφότατος συγγραφέας ο (φίλος) Σταύρος Λυγερός παραθέτει πολύτιμο υλικό για την Εξέγερση, καθώς ήταν Μέλος της Συντονιστικής Επιτροπής του Πολυτεχνείου και έζησε κάθε λεπτό από εκείνες τις συγκλονιστικές στιγμές. Ταυτόχρονα ακτινογραφείται το φοιτητικό κίνημα της Αθήνας και αποδίδεται το κλίμα της εποχής.
Στρωτή γλώσσα, καλός ρυθμός, ένθετες –και σε πλαίσιο– πινελιές για προσωπικά του βιώματα, και προπάντων απόλυτος σεβασμός στα γεγονότα, όπως τα παραθέτει.
Το βιβλίο του Λυγερού έχει μια ιδιαιτερότητα. Πρόκειται για «μετεγγραφή-μετασκευή» του δίτομου βιβλίου που είχε εκδώσει το 1977 για το φοιτητικό κίνημα και το Πολυτεχνείο.
Άλλαξε, λοιπόν, την ξύλινη γλώσσα εκείνου του βιβλίου και παρέλειψε κάποιες αναφορές που είχαν νόημα στην δεκαετία του ’70, αλλά δεν άλλαξε ούτε ένα νι από τα γεγονότα για το Πολυτεχνείο. Γεγονότα, τα οποία –όπως σημειώνει ο ίδιος– δεν έχουν αμφισβητηθεί από κανέναν.
Το βιβλίο διαβάζεται απνευστί. Και, πάντως, αποτελεί βασικό υλικό για τη βιβλιογραφία και τους ιστορικούς του μέλλοντος σχετικά με το Πολυτεχνείο.
ow.gr
