Αφιέρωμα – Ιστορικοί λογοτέχνες της Καλλιθέας: Μάρκος Αυγέρης

Ο Μάρκος Αυγέρης, κατά κόσμον Γεώργιος Παπαδόπουλος  γεννήθηκε στα Ιωάννινα το 1884. Ο πατέρας του ήταν φαρμακοποιός.  Αποφοίτησε από τη Ζωσιμαία Σχολή και στη συνέχεια πέρασε κάποια χρόνια στην Κωνσταντινούπολη. Στην Αθήνα έρχεται το 1901 και εγγράφεται στην Ιατρική Σχολή, από την οποία θα πάρει πτυχίο το 1907.  

Στους πολέμους 1912-1922, υπηρετεί ως έφεδρος ιατρός. Το 1926 διορίζεται στο Υπουργείο Εργασίας ως Επιθεωρητής Υγιεινής και πραγματοποιεί ταξίδια στο εξωτερικό. Το 1929 πηγαίνει στο Παρίσι, όπου σπουδάζει Επαγγελματική Υγιεινή και στη συνέχεια πηγαίνει στη Γερμανία όπου μελετά ζητήματα Κοινωνικών Ασφαλίσεων.

Πρωτοεμφανίζεται στα ελληνικά λογοτεχνικά δρώμενα το 1904 με το ποίημα «Η Βάβω η Τασιά» που δημοσιεύεται στο φιλολογικό περιοδικό Νουμάς. Την ίδια χρονιά ανεβαίνει στη Νέα Σκηνή του Κωνσταντίνου Χρηστομάνου το  θεατρικό δράμα του Αυγέρη με τίτλο «Μπροστά στους ανθρώπους».

 Παρά την εντυπωσιακή είσοδο στους λογοτεχνικούς κύκλους σε πολύ νεαρή ηλικία, ο Αυγέρης κράτησε για μια περίοδο πενήντα περίπου ετών χαμηλούς τους δημιουργικούς του τόνους. Το 1969 επανέρχεται δυναμικά και ώριμα με την ποιητική του συλλογή «Αντίδρομα και Παράλληλα», που θεωρήθηκε το σημαντικότερο έργο του.

Ο «Γιατρός», όπως τον προσφωνούσαν οι ομότεχνοί του, στο έργο του περιλαμβάνει  εκτός από ποιήματα και θεατρικά έργα, κριτικά δοκίμια, μεταφράσεις αρχαίων τραγικών και κλασσικών ξένων συγγραφέων, όπως επίσης και ιατρικά συγγράμματα.

 Οι  αριστερές πολιτικές  πεποιθήσεις του Μάρκου Αυγέρη καθόρισαν τη ζωή και το έργο του. Το 1947 απολύεται από το Υπουργείο Εργασίας, εξαιτίας αυτών. Η κριτική του διαπνεόταν από τη μαρξιστική  θεώρηση, την οποία υπηρετούσε πιστά, αλλά ταυτόχρονα έδειχνε ιδιαίτερη ευαισθησία στο έργο άλλων δημιουργών, ακόμα κι αν διαφωνούσαν πολιτικά, όπως ο Σικελιανός και ο Καζαντζάκης.

Ο  Μάρκος Αυγέρης νυμφεύτηκε τη συγγραφέα Γαλάτεια Καζαντζάκη (την πρώτη σύζυγο του Νίκου Καζαντζάκη) το 1933 και μαζί έλαβαν μέρος στην Αντίσταση κατά τα κατοχικά χρόνια. Επίσης, οι δύο τους ήταν  τακτικά μέλη της λογοτεχνικής συντροφιάς στην αποκαλούμενη «ελληνική Μονμάρτη», Καλλιθέα.

Η ποίησή του βάδιζε στα αντικρουόμενα κάποιες φορές ρεύματα του ρομαντισμού, του αισθητισμού, του ιστορικού υλισμού και του ρεαλισμού. Στην ωριμότερη περίοδό του διακρίνονται αντιφατικές τάσεις, που περιλαμβάνουν την αισιοδοξία και το αγωνιστικό πνεύμα να συμπορεύονται με την καταθλιπτική διάθεση που φέρνει η γνώση του επικείμενου τέλους και το αναπόφευκτο του θανάτου.

Μετά το θάνατο της Γαλάτειας το 1962, ο Μάρκος Αυγέρης ζει με την αδερφή της, την Καλλιθεάτισσα πεζογράφο Έλλη Αλεξίου, η οποία τον φροντίζει μέχρι το τέλος.

Ο Μάρκος Αυγέρης πεθαίνει πλήρης ημερών -και πλήρως διαυγής και δημιουργικός μέχρι την ύστατη στιγμή-  το 1973. Άνθρωποι που τον έζησαν, αναπολούν όχι μόνο το οξυδερκές πνεύμα του και την καλλιτεχνική του ματιά, αλλά και την τρυφερότητα με την οποία προσέγγιζε όλους τους νέους. Ο Δήμος της Καλλιθέας για να τιμήσει την παρουσία του στην πόλη έδωσε το όνομα του στο Πολιτιστικό Κέντρο επί της οδού Σαπφούς 21  που βρίσκεται πολύ κοντά στην οικία της Έλλης Αλεξίου

ΑΠΟΛΟΓΙΣΜΟΣ

Περάσαμε τρεκλίζοντας
 έναν ολόκληρο καιρό
μ’ αυτό το ζώο μου το λειψό
Ξεγελασμένοι από φαντάσματα κι από 
θολά όνειρα του νου,
Σ’ άλαλες πλανηθήκαμε ερημιές.
Κι αν κάποτε κι εμείς
ξεκουραστήκαμε κοντά
σε κρύες γάργαρες πηγές,
Ακούοντας την άνοιξη
μέσα σε πλούσιες φυλλωσιές
τον πύρουλα να τραγουδά,
Όμως ο δρόμος δύσκολος
είτανε πάντα και μακρύς
για λίγα ψίχουλα ζωής,
Μοχθήσαμε και ιδρώσαμε
και παιδευτήκαμε χωρίς
να ιδούμε ανάσασμα ψυχής.
Και τώρα πια ξεκαμωμένοι για καλά
σαπίζουμε σιγά σιγά μέσα στο στάβλομας αυτό
Ακαρτερώντας ένα θάνατο κουτό
να ‘ρθει να μας τραβήξει απ’ το ποδάρι.
(«Αντίδρομα και Παράλληλα»)

Σύνταξη: Χατζοπούλου Ελευθερία, φιλόλογος

Για τον Σύλλογο Πέζο,  Επιμέλεια άρθρου: Ντάβαρης Παναγιώτης