Η 21 Απριλίου και η επτάχρονη δικτατορία που επακολούθησε είναι η τελευταία ανωμαλία του πολιτικού βίου της Ελλάδας στον 20ό αιώνα.
Έκτοτε, εδώ και 50 σχεδόν χρόνια ο πολιτικός βίος είναι ομαλός, οι δημοκρατικοί θεσμοί λειτουργούνε, η ένταξη της Ελλάδας στην ευρωπαϊκή κοινότητα βοήθησε αποφασιστικά και είχε σαν αποτέλεσμα τη σταθεροποίηση της κοινοβουλευτικής δημοκρατίας.
…
Η δικτατορία των συνταγματαρχών θα μπορούσαμε να πούμε ότι ήταν η τελευταία έκρηξη αυταρχισμού κατά τις δεκαετίες της λεγόμενης «καχεκτικής Δημοκρατίας» μετά το τέλος του εμφυλίου του 1949.
Η ελληνική δικτατορία δεν πρέπει να αναλύετε σαν ένα μεμονωμένο γεγονός αλλά ως μέρος ενός παγκόσμιου παιχνιδιού. Ήταν ένα ακόμη επεισόδιο του ψυχρού πολέμου και της αντιπαράθεσης μεταξύ ΗΠΑ-ΕΣΣΔ.
Η προσπάθεια της Σοβιετικής Ένωσης να ενισχύει φιλοσοβιετικές ομάδες για να προσεταιριστεί έθνη στην σφαίρα επιρροής της, οδηγούσε σε αντίδραση από τη μεριά των Αμερικανών που ήταν επικεφαλής του δυτικού συνασπισμού. Άλλες φορές κατέληγε σε πλήρη επικράτηση των κομμουνιστών (Βιετνάμ, Καμπότζη) κι άλλες σε στρατιωτικές δικτατορίες αντικομμουνιστών (Χιλή, Αργεντινή).
Στην περίπτωση της Ελλάδας, όπως και στην Ισπανία και την Πορτογαλία, οι στρατιωτικοί ανέλαβαν να αντιμετωπίσουν τον κομμουνιστικό κίνδυνο με περιορισμό των πολιτικών ελευθεριών και εγκαθίδρυση αυταρχικών καθεστώτων.
Σε όλες τις δικτατορίες, υπήρχε σιωπηρή ανοχή, άλλες φορές ανοιχτή συμπαράσταση μέχρι και ωμή παρέμβαση της CIA και των παραγόντων της.
Ο ισπανικός όρος «χούντα» που είχε εισαχθεί στον δημόσιο λόγο της Ελλάδας, από το 1965, για να περιγράψει ομάδες που επεξεργάζονταν αντιδημοκρατικά σχέδια, καθιερώθηκε για την δικτατορία των συνταγματαρχών από τα τέλη το 1967.
Μετά το τέλος του εμφυλίου, το 1949, και την ήττα των κομμουνιστών, η νικήτρια δεξιά δεν σταμάτησε ποτέ να θεωρεί τον κομμουνιστικό κίνδυνο υπαρκτό.
- Ο ψυχρός πόλεμος είχε αρχίσει, αυτό ήταν το πνεύμα της εποχής, το οποίο βέβαια βοηθούσε και ενέτεινε η αλλοπρόσαλλη πολιτική του Ζαχαριάδη και του ΚΚΕ, το οποίο ενώ είχε συντριβεί στον εμφύλιο, διακήρυττε σαν βασικό του σύνθημα το « όπλο παρά πόδα» και την προετοιμασία του «τρίτου» γύρου. Άλλο που δεν ήθελε η δεξιά και οι Αμερικανοί, για να θεωρούν τον κομμουνιστικό κίνδυνο διαρκώς υπαρκτό και να δικαιολογούν έτσι τις πολιτικές διώξεις εναντίον των κομμουνιστών και των αριστερών.
- Ορισμένοι αξιωματικοί του στρατού, της χωροφυλακής, που θεωρούσαν ότι το επίσημο κράτος δεν έκανε αρκετά για να προστατεύσει τους πολίτες από το κομμουνιστικό κίνδυνο, δημιούργησαν το λεγόμενο «παρακράτος» που δρούσε χωρίς να λογοδοτήσει ή να μπορεί να ελεγχθεί από την επίσημη πολιτεία.
- Οι κυβερνήσεις της δεκαετίας του ´50-‘60 στάθηκαν ανίκανες να ελέγξουν αυτό το οργανωμένο παρακράτος. Η δράση αυτών των παρακρατικών οργανώσεων εντάθηκε μετά τη νίκη της Ένωσης Κέντρου του Γεωργίου Παπανδρέου το 1963, ο οποίος αν και αντικομμουνιστής πίστευε ότι οι συνεχόμενες διώξεις εναντίον των κομμουνιστών μάλλον τους ενίσχυε παρά τους αποδυνάμωνε.
- Το πραξικόπημα των συνταγματαρχών, που έγινε -κατά τα λεγόμενα των πρωταγωνιστών της- για να αποτραπεί μια για πάντα ο κομμουνιστικός κίνδυνος, ανέτρεψε την κυβέρνηση του Παναγιώτη Καννελλόπουλου στις 21 Απριλίου του 1967 και έβαλε τέλος, με τον χειρότερο τρόπο, σε μια παρατεταμένη περίοδο πολιτικής αστάθειας που επικρατούσε στη χώρα από τον Ιούλιο του 1965 λόγω της ρήξης του τότε Πρωθυπουργού Γεωργίου Παπανδρέου με το Παλάτι και τον Βασιλέα Κωνσταντίνο, που οδήγησαν στην παραίτηση της κυβέρνησής του.
- Οι εκλογές που είχαν προκηρυχθεί από την κυβέρνηση Κανελλόπουλου για τον Μάιο του 1967, δεν έγιναν εννοείται ποτέ.
Οι ιστορικές έρευνες των τελευταίων δεκαετιών αμφισβητούν τον μύθευμα της αριστεράς ότι σύσσωμος ο ελληνικός λαός αντιστάθηκε εναντίον της χούντας. Είναι ένα αφήγημα, αποκύημα της εποχής κατά την οποία, μετά την κατάρρευση ενός αυταρχικού καθεστώτος τα θύματά του έχουν τον πρώτο λόγο στην δημόσια σφαίρα.
Αυτό το αφήγημα πλάθει εκ των υστέρων ένα συλλογικό θύμα· πόσο μάλλον ένα θύμα που αντιστάθηκε (στην περίπτωση μας ολόκληρος ο λαός) εντάσσοντας έτσι, αυτή την περίοδο στους κόλπους της συλλογικής ηρωικής φαντασίωσης. Στην πραγματικότητα οι περισσότεροι Έλληνες δεν αντιτάχτηκαν στην Δικτατορία.
Η καλή κατάσταση της οικονομίας, τουλάχιστον στα πρώτα τέσσερα χρόνια της διαρκείας της, έπαιξε σίγουρα ένα ρόλο.
Ο ελληνικός λαός δέχτηκε το πραξικόπημα με απάθεια.
Η σύλληψη χιλιάδων ατόμων, οι διώξεις πολιτικών και συνδικαλιστικών στελεχών της αριστεράς, είχε ως αποτέλεσμα να μην εκδηλωθεί κανενός είδους μαζική αντίσταση στο καθεστώς, ούτε καν με τη μορφή απλής διαδήλωσης. Όλες οι δηλώσεις και οι ρητορικές κορώνες περί εξεγέρσεων, απεργιών και αντίστασης του λαού σε περίπτωση πραξικοπήματος αποδείχτηκαν αβάσιμες μεγαλοστομίες, πέρα βέβαια από το γεγονός ότι η αριστερά πιάστηκε κυριολεκτικά στον ύπνο.
Η στρατιωτική χούντα ήταν σαθρή, οι πρωταγωνιστές της άνθρωποι μικρού αναστήματος και ήθους, συχνά άγγιζαν τη γελοιότητα· άντεξε εφτά χρόνια.
Το 1973 λίγες μόνο μέρες μετά την εξέγερση του Πολυτεχνείου, ο ισχυρός άνδρας της χούντας, ο Γεώργιος Παπαδόπουλος, ανατρέπεται από έναν ομοϊδεάτη του, τον Ιωαννίδη.
Μετά το πραξικόπημα της Κύπρου και την τουρκική εισβολή, το καθεστώς πέφτει οριστικά και ο τότε πρόεδρος της Δημοκρατίας Φαίδων Γκιζίκης προσκαλεί από το Παρίσι τον Κωνσταντίνο Καραμανλή και τον διορίζει Πρωθυπουργό.
Το στοίχημα του δημοκρατικού πολιτικού κόσμου της εποχής μπορούμε να πούμε ότι κερδήθηκε, εφόσον από τότε η Ελλάδα διανύει την ομαλότερη πολιτική περίοδο της ιστορίας της.