Τι είναι το χιόνι;

Σαν παγωμένος αστερίας (Φωτογραφία: Shutterstock/Mariia Tagirova).

Αν ζεις στην Αθήνα σε ενδιαφέρει, σου προκαλεί εντύπωση, σε κάνει να βγαίνεις από την καθημερινότητα, σου βγάζει κάτι από την κρυμμένη παιδικότητά σου. Αν ζεις, όμως, στη Φλώρινα ή το Νευροκόπι, όχι, τότε δεν σου λέει και πολλά. Είναι μια συνηθισμένη εικόνα, την οποία και περιμένεις κάθε χρόνο τον χειμώνα. Ακόμη κι έτσι, όμως, το χιόνι ως φυσικό φαινόμενο έχει έντονο ενδιαφέρον.

Σε αντίθεση με τη βροχή, την καταιγίδα ή το χαλάζι που είναι πιο συχνά καιρικά φαινόμενα, το χιόνι εντυπωσιάζει λόγω της σπανιότητάς του. Τουλάχιστον σε χώρες όπως η δική μας. Πάντα είναι ζήτημα θέασης. Προφανώς, ένας κάτοικος του Καναδά θα είχε άλλη άποψη.

Χιονισμένο τοπίο στη Σμίξη Γρεβενών (Φωτογραφία: Odysseas Chloridis / SOOC).

Το σίγουρο είναι ότι το χιόνι κάτι μας προκαλεί. Και, τέλος πάντων, αν δεν υπήρχε πώς θα είχε γραφτεί το εξαίσιο διήγημα του Αλέξανδρου Παπαδιαμάντη Έρωτας στα χιόνια; Τι ξέρουμε, όμως, για το χιόνι; Ποια είναι η σύστασή σου; Πώς δημιουργείται; Διότι καλό είναι να παίζουμε μαζί του, να χαιρόμαστε, να το οικτίρουμε κάποιες άλλες με τις καταστροφές που προκαλεί, αλλά μήπως αξίζει να γνωρίζουμε κάποια πράγματα για την «ταυτότητά» του;

Πολλοί πιστεύουν πως το χιόνι είναι παγωμένη βροχή, αλλά αυτό δεν είναι επιστημονικώς ορθό. Το χιόνι δημιουργείται μεταξύ, κάτω ή πάνω από τα στρώματα των νεφών, ανάλογα του πλάτους και της θερμοκρασίας των νεφών, από την απευθείας συμπύκνωση των υδρατμών σε κρυστάλλους πάγου, με πολύ βραδύ ρυθμό, χωρίς να μεσολαβήσει η υγρή κατάσταση προηγουμένως.

Αυτό φυσικά συμβαίνει υπό την προϋπόθεση ότι η θερμοκρασία είναι κατώτερη του σημείου πήξεως του νερού (0 °C ή 32 °F). Επομένως, το χιόνι αποτελείται από κρυστάλλους πάγου, που ενωμένοι μεταξύ τους χαλαρά σχηματίζουν τις λευκές και ελαφρές χιονονιφάδες.

Για να συμβεί χιονόπτωση, πρέπει η θερμοκρασία της ατμόσφαιρας να είναι 0 °C ή αρνητική σε όλα τα υψόμετρα έως και το έδαφος. Αντιθέτως, αν κατά την πτώση τους οι χιονονιφάδες συναντήσουν θερμότερα στρώματα αέρα, λιώνουν και πέφτουν στην επιφάνεια ως βροχή (να γιατί συγχέεται με την κοινή βροχή) και αν η θερμοκρασία είναι οριακά θετική (συνήθως στους 2 με 3 °C) ως χιονόνερο ή ως ανάμικτο χιόνι και χιονόνερο. Υπό ορισμένες ειδικές συνθήκες πάντως, μπορεί να υπάρξει χιονόπτωση και με επιφανειακή θερμοκρασία έως και 4 °C με 5 °C.

Η χιονόπτωση μπορεί να κατηγοριοποιηθεί σε:

– ασθενή χιονόπτωση όπου η ορατότητα ξεπερνά τα 1.000 μέτρα
– μέτρια χιονόπτωση όπου ορατότητα κυμαίνεται από 200 έως 1.000 μέτρα και
– ισχυρή χιονόπτωση όπου η ορατότητα είναι μικρότερη από 200 μέτρα.

Oι χιονονιφάδες μοιάζουν να είναι φτιαγμένες από χέρι καλλιτέχνη.

Ειδικότερα, όταν η χιονόπτωση συνοδεύεται από ισχυρό άνεμο που μειώνει την ορατότητα και παρασέρνει το χιόνι με δύναμη και το στοιβάζει μπροστά σε όποιο αντικείμενο συναντά ως εμπόδιο, τότε το φαινόμενο αναφέρεται ως χιονοθύελλα. Υπάρχει και ένα σπάνιο μετεωρολογικό φαινόμενο, όπου μαζί με τη χιονόπτωση εκδηλώνονται αστραπές και βροντές, το οποίο αναφέρεται ως χιονοκαταιγίδα.

Αυτό, πάντως, που έχει ιδιαίτερο ενδιαφέρον είναι η σύσταση και η εικόνα της χιονονιφάδας που μοιάζει να είναι καμωμένη από χέρι καλλιτέχνη αν την δει κανείς στο μικροσκόπιο. Όπως συμβαίνει με τα δακτυλικά αποτυπώματα, καμία νιφάδα δεν είναι ακριβώς ίδια με την άλλη. Το σχήμα που τελικά θα αποκτήσει εξαρτάται από τη θερμοκρασία και την υγρασία του αέρα στην οποία αναπτύχθηκε αλλά και από την πορεία που ακολούθησε, δηλαδή, τις συγκρούσεις με άλλους παγοκρυστάλλους πριν φτάσει στο έδαφος.

Η καταπληκτική συμμετρία που βλέπουμε στις νιφάδες χιονιού είναι αποτέλεσμα της κρυσταλλοποίησης των μορίων νερού μέσα στη νιφάδα. Τα δύο άτομα υδρογόνου και το ένα άτομο οξυγόνου που αποτελούν το νερό (H2O), διατάσσονται σε τρίγωνα, δίνοντας τη συμμετρική μορφή που μπορούμε να παρατηρήσουμε με ένα μικροσκόπιο.

Καθώς οι κρύσταλλοι συγκρούονται και κολλάει ο ένας με τον άλλο, παρουσιάζουν διάφορους πολύπλοκους και εντυπωσιακούς εξαγωνικούς σχηματισμούς όπως πρίσματα και αστέρες. Επίσης, κάτι που αξίζει να γνωρίζουμε είναι ότι οι νιφάδες φαίνονται λευκές καθώς πέφτουν από τον ουρανό ή όταν συσσωρεύονται στο έδαφος. Στην πραγματικότητα όμως είναι άχρωμες.

Το λευκό χρώμα προκύπτει γενικά, όταν όλο το φάσμα του φωτός ανακλάται. Το πολύπλοκο σχήμα των παγοκρυστάλλων προκαλεί την ανάκλαση όλου του φάσματος του φωτός και έτσι οι χιονονιφάδες φαίνονται λευκές.

​Ο Wilson Bentley, ένας αγρότης από το Vermont των ΗΠΑ, μελέτησε και φωτογράφισε τις νιφάδες αφήνοντας μια μοναδική κληρονομιά φωτογραφιών. Ο ίδιος ανακάλυψε μια τεχνική για να φωτογραφίζει τις νιφάδες το 1885, τοποθετώντας ένα μικροσκόπιο στη φωτογραφική του μηχανή και ήταν ο πρώτος άνθρωπος που συνέλαβε κρυστάλλους χιονιού σε φιλμ.

Ο Bentley έγινε γνωστός ως ο άνθρωπος χιονονιφάδα – The snowflake man. Στη ζωή του τράβηξε πάνω από 5000 φωτογραφίες. Από τις παρατηρήσεις του κατέληξε στο συμπέρασμα ότι κάθε κρύσταλλος είναι ένα μοναδικό σχεδιαστικό αριστούργημα αφού κανένα σχέδιο δεν επαναλαμβάνεται ακριβώς το ίδιο.

Διαβάστε ακόμα: Τώρα που όλα είναι άσπρα τριγύρω, ας εκτιμήσουμε αυτά που έχουμε.

TAGS :
χιόνι

x Ακολουθήστε το Andro στο Facebook