Πριν από λίγο καιρό, το ταξιδιωτικό πρόγραμμα του Δαλάι Λάμα ήταν γεμάτο. Στις έξι δεκαετίες από την εξορία του το 1959, έχει επισκεφθεί δεκάδες χώρες, συναντώντας βασιλείς, θρησκευτικούς ηγέτες και τέσσερις εν ενεργεία Αμερικανούς προέδρους. Το τελευταίο διάστημα η ατζέντα του δεν είναι τόσο γεμάτη. Ενας λόγος είναι η ηλικία του, καθώς πλησιάζει aισίως τα 88 έτη. Ενώ δεν έχει ταξιδέψει στο εξωτερικό από το 2018, έχει δεσμευθεί να συνεχίσει να ταξιδεύει εντός της Ινδίας.
Ετσι, υπήρξε διάχυτη ανησυχία μεταξύ των εξόριστων Θιβετιανών τον Οκτώβριο, όταν ο Δαλάι Λάμα ακύρωσε τέσσερα ταξίδια στην Ινδία. Μεταξύ αυτών ήταν και ένα στο «ευαίσθητο» βορειοανατολικό κρατίδιο Αρουνάτσαλ Πραντές. Η Κίνα αφενός το διεκδικεί και αφετέρου το είχε καταλάβει για λίγο κατά τη διάρκεια ενός πολύμηνου πολέμου με την Ινδία το 1962. Η διαμάχη γι′ αυτήν και για άλλες συνοριακές περιοχές έχει αναζωπυρωθεί από τότε που ο Δαλάι Λάμα επισκέφθηκε για τελευταία φορά το Αρουνάτσαλ Πραντές προς οργή της Κίνας, το 2017.
Η συγκυρία είναι ευαίσθητη τόσο για την Κίνα όσο και για την Ινδία, η εδαφική διαμάχη των οποίων αφορά επίσης την υπό κινεζική κατοχή περιοχή Ακσάι Τσιν. Τα τελευταία χρόνια έχουν σημειωθεί αρκετές συγκρούσεις κατά μήκος των de facto συνόρων. Σε μία από αυτές το 2020 σκοτώθηκαν 20 Ινδοί στρατιώτες και τέσσερις Κινέζοι, στη χειρότερη βίαιη σύγκρουση εκεί από το 1967. Μια άλλη στα σύνορα με το Αρουνάτσαλ Πραντές τον Δεκέμβριο του περασμένου έτους προκάλεσε ελαφρούς τραυματισμούς και στις δύο πλευρές.
Η Κίνα επιβεβαίωσε επίσης πρόσφατα τις διεκδικήσεις της στο Αρουνάτσαλ, το οποίο αποκαλεί Ζανγκνάν, δηλαδή Νότιο Θιβέτ. Η χώρα έχει δώσει τα δικά της ονόματα για τα χωριά εκεί και έναν επίσημο χάρτη που δείχνει το Αρουνάτσαλ εντός των συνόρων της. Σε απάντηση, η Ινδία διαμαρτυρήθηκε και έστειλε τον υπουργό Αμυνάς της στις 24 Οκτωβρίου.
Οι ακυρώσεις του Δαλάι Λάμα, σε κάθε περίπτωση υποδηλώνουν το βάρος της γεωπολιτικής που περιβάλλει τον θρησκευτικό ηγέτη στα τελευταία χρόνια της ζωής του. Οι δραστηριότητές του, ιδίως στις παραμεθόριες περιοχές, θα μπορούσαν να προκαλέσουν μια νέα κρίση στις ασταθείς σχέσεις Ινδίας – Κίνας. Η υγεία του αποτελεί επίσης μια αυξανόμενη ανησυχία για τους Ινδούς και Κινέζους αξιωματούχους και φυσικά για τους Θιβετιανούς βουδιστές. Ολοι προετοιμάζονται για μια δυνητικά ανατρεπτική περίοδο μετά τον θάνατό του.
Παρά αυτές τις αντιπαραθέσεις, καμία από τις δύο πλευρές δεν φαίνεται να επιθυμεί σύγκρουση. Πράγματι, ως αποτέλεσμα των συνομιλιών μεταξύ των στρατιωτικών διοικητών από τον Ιούνιο του 2020, η Κίνα και η Ινδία έχουν αποσύρει τα στρατεύματά τους από τα περισσότερα σημεία συνόρων, δημιουργώντας ζώνες ασφαλείας χωρίς περιπολίες. Η σταδιακή αποκλιμάκωση υποδηλώνει ότι ο Σι Τζινπίνγκ, ο ηγέτης της Κίνας, επιθυμεί περισσότερο από ό,τι τα τελευταία χρόνια να σταθεροποιήσει τις σχέσεις με την Ινδία, ίσως για να την αποθαρρύνει από το να δημιουργήσει στενότερους στρατιωτικούς δεσμούς με την Αμερική. Οι Κινέζοι αξιωματούχοι ελπίζουν επίσης να υπονομεύσουν τη διεθνή υποστήριξη για το Θιβέτ, ιδίως στην Ινδία, μετά τον θάνατο του Δαλάι Λάμα.
Η σταθεροποίηση των συνόρων φαίνεται να αποτελεί προτεραιότητα και για τον πρωθυπουργό της Ινδίας, Ναρέντρα Μόντι. Χρειάζεται τις κινεζικές εισαγωγές για να επιτύχει τους οικονομικούς του στόχους. Με τις γενικές εκλογές να αναμένονται το 2024, μπορεί επίσης να φοβάται ότι, δεδομένης της στρατιωτικής υπεροχής της Κίνας, περαιτέρω συγκρούσεις θα μπορούσαν να υπονομεύσουν τη δημοτικότητά του. Αλλά δεν θέλει να θεωρηθεί ότι συνθηκολογεί με τις απαιτήσεις της Κίνας. Οι πολιτικοί του αντίπαλοι τον κατηγορούν ότι παραχωρεί εδάφη πολύ εύκολα. Και ο Δαλάι Λάμα είναι ευρέως δημοφιλής στην Ινδία.
Εν τω μεταξύ, η εξόριστη κυβέρνηση του Θιβέτ πρέπει να εξισορροπήσει τις ανησυχίες για την υγεία του Δαλάι Λάμα και να διατηρήσει την υποστήριξη της Ινδίας. «Θα θέλαμε να πιστεύουμε ότι η Ινδία θα επεκτείνει την ίδια συμφωνία στον επόμενο Δαλάι Λάμα», δήλωσε τον Σεπτέμβριο ο επικεφαλής της εξόριστης κυβέρνησης του Θιβέτ. Οσον αφορά τον σημερινό Δαλάι Λάμα, λέει ότι θα επεξεργασθεί τις λεπτομέρειες της μετενσάρκωσής του όταν θα είναι «περίπου 90 ετών». Συχνά προβλέπει ότι θα ζήσει πέρα από τα 113 έτη.
Πηγή: Economist