Λογοτέχνες και Λογοτεχνία στην εποχή της παγκοσμιοποίησης

Γράφει ο Μιχάλης Μαλαμίδης

Οι παράπλευρες επιδράσεις της παγκοσμιοποιημένης οικονομίας είναι ασφαλώς προφανείς σε όλους σχεδόν τους τομείς της κοινωνικής, πολιτικής και πολιτιστικής ζωής. ΄Ετσι στο ρυθμό της παγκοσμιοποίησης κινούνται και δημιουργούν η οικονομία, η τεχνολογία, ο πολιτισμός, παρά τις όποιες ενστάσεις θεωρητικές και τις διαμαρτυρίες των ακτιβιστών. Από αυτόν τον κύκλο δεν εξαιρείται ούτε η λογοτεχνία, η συγγραφική δραστηριότητα που αποβλέπει με το δικό της τρόπο στην ερμηνευτική προσέγγιση του φαινομένου, θεωρώντας όλον τον κόσμο ως ένα παγκόσμιο χωριό με κοινούς ως επί το πλείστον στόχους και οραματισμούς. Ιδιαίτερα τα τελευταία χρόνια εμφανίζεται η τάση για μια λογοτεχνική πράξη με υπερεθνικό χαρακτήρα μέσα στο σύγχρονο μυθιστόρημα.

Απέναντι στην παγκοσμιοποίηση του πουθενά υπάρχει η λογοτεχνία η ριζωμένη στον τόπο και την ιστορία, η ποικιλία, ο διάλογος, η ανταλλαγή των λογοτεχνιών. Δυο αιώνες πριν ο Γκαίτε μιλούσε για την « παγκόσμια λογοτεχνία» η οποία αναδεικνύει την εθνική διάσταση. Η οικουμενικότητα δεν βρίσκεται σε ένα πλαδαρό μέσο όρο αλλά στην ποιότητα και την μοναδικότητα ενός πολιτισμού. Οι μεγάλοι συγγραφείς κατόρθωσαν να γίνουν παγκόσμια γνωστοί εμβαθύνοντας στην ατμόσφαιρα και την προβληματική του τόπου τους. Η εντοπιότητα, όταν δεν είναι αυτάρεσκη και περιχαρακωμένη αλλά ανοιχτή σε άλλα ρεύματα και πολιτισμούς, μπορεί να αποτελέσει αντίσταση στην ισοπέδωση της παγκοσμιοποίησης.

Η ενσωμάτωση διαπολιτισμικών στοιχείων γενικότερα στην εκπ/ση των ευρωπαϊκών χωρών αποτελεί ουσιαστικό παράγοντα για την ειρηνική συνύπαρξη, τη συνεργασία, την αμοιβαία κατανόηση και την εν-συναίσθηση της αλληλεπίδρασης μεταξύ τους. Ειδικότερα στη Λογοτεχνία, η διαπολιτισμική διάσταση στο πλαίσιο της Ενωμένης Ευρώπης θα ενδυναμώσει τον πολιτιστικό ρόλο του σχολείου και τη συνείδηση του Ευρωπαίου πολίτη στους νέους μας, τοποθετώντας παράλληλα «το μέρος» στο «οργανικό όλο» χωρίς να αποκλείεται στερητικά ο χωρο-χρόνος ως δυναμική στην εμφάνιση των ιδιαίτερων εθνολογικών χαρακτηριστικών.