Αν και έζησε μόλις 45 χρόνια, ο Μάνος Λοϊζος κατάφερε να γράψει μερικά από τα σημαντικότερα τραγούδια του ελληνικού πενταγράμμου τα οποία μας συντροφεύουν σχεδόν σε κάθε μας συνάντηση, εκδήλωση ή βραδιά διασκέδασης. Όλα πραγματικά τον θυμίζουν.
Τα πρώτα βήματα
Ο Μάνος Λοΐζος γεννήθηκε στην Αλεξάνδρεια της Αιγύπτου το 1937. Ήταν το μοναδικό παιδί του Ανδρέα Λοΐζου από την Κύπρο και της Δέσποινας Μανάκη, κόρης γεωπόνου από τη Ρόδο.
Η ροπή του προς τη μουσική άρχισε να εκδηλώνεται από τα μαθητικά του χρόνια. Γράφτηκε σε τοπικό Ωδείο και άρχισε να μαθαίνει βιολί, αλλά κατέληξε στην κιθάρα. Μετά την αποφοίτησή του από το Αβερώφειο Γυμνάσιο της Αλεξάνδρειας το 1955 μετέβει στην Αθήνα και γράφτηκε στην Ανωτάτη Εμπορική. Λίγα χρόνια μετά ωστόσο, και χωρίς να έχει ολοκληρώσει τις σπουδές του, αποφάσισε να αφιερωθεί στη μουσική.
Για να επιβιώσει έκανε διάφορες δουλειές, από γκαρσόνι σε ταβέρνα μέχρι γραφίστας και διακοσμητής. Το 1962 έρχεται σε επαφή με τον μουσικοσυνθέτη Μίμη Πλέσσα, ο οποίος μεσολαβεί στη δισκογραφική εταιρία Philips, για την ηχογράφηση του πρώτου τραγουδιού του Λοϊζου. Ήταν το «Τραγούδι του δρόμου», ελληνική απόδοση του Νίκου Γκάτσου σ' ένα ποίημα του Ισπανού Ποιητή, Φεδερίκο Γκαρθία Λόρκα που ερμήνευσε ο Γιώργος Μούτσιος.
Το Απρίλιο του 1962 έγινε ιδρυτικό μέλος και αντιπρόεδρος στο Σύλλογο Φίλων Ελληνικής Μουσικής (ΣΦΕΜ), με στόχο τη στήριξη του έργου του Μίκη Θεοδωράκη, αλλά και την προβολή νέων δημιουργών. Στις τάξεις του συλλόγου θα βρεθούν ο Χρήστος Λεοντής, ο Γιάννης Μαρκόπουλος, ο Διονύσης Σαββόπουλος, η Μαρία Φαραντούρη, ο Νότης Μαυρουδής, ο Φώντας Λάδης, ο Μάνος Ελευθερίου και πολλοί άλλοι. Αναλαμβάνει τη διεύθυνση της χορωδίας του συλλόγου και με αυτή συμμετέχει σε παραστάσεις της μουσικής επιθεώρησης του Μίκη Θεοδωράκη «Όμορφη Πόλη», που ανεβαίνει με μεγάλη επιτυχία στο Θέατρο Παρκ.
Στα χρόνια της δικτατορίας
Έξι χρόνια αργότερα, εκδίδεται το δισκογραφικό του ντεμπούτο, «Ο Σταθμός». Περιείχε δώδεκα τραγούδια, τα εφτά τα συνόδευσαν οι στοίχοι του Λευτέρη Παπαδόπουλου ενώ τα υπόλοιπα ήταν ορχηστρικά. Ανάμεσα σε αυτά «Δελφίνι, Δελφινάκι», «Το παληό ρολό», «Η δουλειά κάνει τους άντρες», «Ο Σταθμός», σε ερμηνείες των Γιάννη Καλατζή, Λίτσα Διαμάντη, Δημήτρη Ευσταθίου και Γιώργο Νταλάρα.
Αν και κατά τη διάρκεια της χούντας των συνταγματαρχών μπήκε πολλές φορές στο στόχαστρο των αρχών για τις αριστερές πολιτικές του πεποιθήσεις, αυτό δεν σταμάτησε το δημιουργικό του έργο.
Το 1970 ακολούθησαν οι Θαλασσογραφίες ενώ το 1971, ήταν η χρονιά της «Ευδοκίας», του σάουντρακ της ομώνυμης ταινίας του Αλέξη Δαμιανού.
Στη πιο χαρακτηριστική σκηνή της ταινίας, σε μια ταβέρνα της Κάτω Κηφισιάς ένας νεαρός λοχίας χορεύει το ζεϊμπέκικο για χάρη της Ευδοκίας, μιας νεαρής πόρνης.
Το χορό του νεαρού λοχία έντυσε με ένα από τα τραγούδια-σφραγίδα της ελληνικής μουσικής, ο Λοίζος, «Το ζεϊμπέκικο της Ευδοκίας».
Αρχικά, ο Λοΐζος ήθελε το τραγούδι να έχει και στίχους, ωστόσο ο σχεδόν μόνιμος συνεργάτηςκαι φίλος του Λευτέρης Παπαδόπουλο,ς πίστευε ότι σε αυτή τη μελωδία δεν χωρούσαν λόγια. Το τραγούδι ηχογραφήθηκε ως είχε, με τον Θανάση Πολυκανδριώτη να παίζει με παλιό τζουρά τη μελωδία, ώστε να βγει πιο αυθεντικός ο ήχος. Ένας ήχος ο οποίος έχει συνυφαστεί άρρηκτα με την Ελλάδα.
Ακολουθούν οι δίσκοι «Να χαμε τι να χαμε» (1972) και «Καλημέρα ήλιε», (1974).
Το 1974, και μετά την πτώση της χούντας, κυκλοφορεί τον έκτο δίσκο της καριέρας του με τον τίτλο, «Τα Τραγούδια του Δρόμου». Περιείχε αρκετά από τα τραγούδια του που είτε είχαν απαγορευτεί τα προηγούμενα χρόνια, είτε δεν τους είχε επιτραπεί η ηχογράφηση από τη λογοκρισία της επταετίας.
Λοΐζος και μεταπολίτευση
Η μεταπολίτευση είδε τον Λοΐζο να πρωταγωνιστεί στα μουσικά δρώμενα της χώρας και να γίνεται ένας από τους βασικούς εκφραστές του πολιτικού τραγουδιού, αν και τα τραγούδια του κάλυπταν ένα ευρύ φάσμα μουσικής έκφρασης.
Οι δίσκοι του αποτελούν παράδειγμα καλλιτεχνικής άρθρωσης, συνδυάζοντας την παραδοσιακή μουσική, την οποία μελετούσε επισταμένως, με τη σύγχρονη της εποχής. Δήλωνε άλλωστε μεγάλος θαυμαστής των Pink Floyd, the Beatles, και Rolling Stones.
Ο Λοϊζος παρέμεινε παραγωγικός μέχρι το τέλος της ζωής του, γράφοντας τους δίσκους, «Τα νέγρικα» (1975), «Τα τραγούδια μας» (1976), «Τα τραγούδια της Χαρούλας» (1979), «Για μια μέρα ζωής» (1980) και «Γράμματα στην αγαπημένη» (1983).
Έφυγε νωρίς από τη ζωή στις 17 Σεπτεμβρίου 1982 στη Μόσχα όπου και νοσηλευόταν μετά από εγκεφαλικό επεισόδιο. Άφησε ωστόσο μια σπουδαία παρακαταθήκη.
Μερικά από τα σημαντικότερα τραγούδια του είναι: «Έχω ένα καφενέ», «Τζαμάικα», «10 παλληκάρια», «Ήλιε μου σε παρακαλώ», «Κουταλιανός», «Ελισσώ», «Τσε», «Τ' Ακορντεόν», «Τρίτος Παγκόσμιος», «Καλημέρα Ήλιε», «Μια καλημέρα», «Με φάρο το φεγγάρι», «Θα έρθει μόνο μια στιγμή», «Δώδεκα παιδιά» και «Όταν σε είδα να ξυπνάς», «Λιώνουν τα νιάτα μας», «Πάγωσε η τζιμινιέρα», «Το Δέντρο», «Γύφτισσα τον εβύζαξε», «Τέλι, Τέλι, Τέλι», «Όλα σε θυμίζουν», «Σ' ακολουθώ», «Κι αν είμαι ροκ», «Η ημέρα εκείνη δεν θα αργήσει» και η λίστα συνεχίζεται.
Τη μουσική του έντυσαν μερικοί από τους κορυφαίους Έλληνες στιχουργούς όπως οι Γιάννης Νεγρεπόντης, Φώντας Λαδής, Δημήτρης Χριστοδούλου και Λευτέρης Παπαδόπουλος.
Εκτός από το ίδιο, τα τραγούδια του ερμήνευσαν οι Γιάννης Καλατζής, ο Γιώργος Νταλάρας, ο Βασίλης Παπακωνσταντίνου, η Χάρις Αλεξίου, ο Γιάννης Πουλόπουλος, ο Γιάννης Πάριος, η Μαρία Φαραντούρη, ο Στέλιος Καζαντζίδης και η Δήμητρα Γαλάνη.
