H άγνωστη Ήπειρος

Το Μέτσοβο και τα Ζαγοροχώρια το χειμώνα, η Πάργα το καλοκαίρι, η Ηγουμενίτσα ως λιμάνι και έξοδος από τη χώρα: η εικόνα που έχει για την
Η πιο όμορφη πρωτεύουσα από τις τέσσερις της Ηπείρου είναι τα . Η λίμνη με τα καραβάκια που σε πάνε στη Δραμπάτοβα και το

Ήπειρος νησί της Παμβώτιδας, το κάστρο και οι όμορφες εικόνες του από το νερό, που σε μεταφέρουν σε άλλη εποχή... Η δροσιά που φέρνει η λίμνη, τα μικρομάγαζα στα στενά σοκάκια της αγοράς, ο παραδοσιακός κουρέας με την ψιλή για τους μαθητές, χαρίζουν στην πόλη, από το ρολόι και προς την λίμνη, ένα χαρακτήρα νοσταλγικό, παλιοκαιρίσιο. Στο νησάκι, οφείλει κανείς μια επίσκεψη στη Μονή των Φιλανθρωπινών, με τους αρχαίους σοφούς ιστορημένους ως Δικαίους στον πρόναο.

Τα εστιατόρια προσφέρουν μεγάλη ποικιλία, τιμώντας την λιμνίσια παράδοση με τις καραβίδες και τα βατραχοπόδαρα, την ποταμίσια παράδοση με πέστροφες από τις καλλιέργειες του Λούρου και την βουκολική, ορεινή παράδοση με εξαιρετικά τυριά, πίτες παντός είδους και τα πατσατζίδικα της οδού Ανεξαρτησίας που τιμούν τις παραδόσεις ο ηπειρώτικος πατσάς δεν είναι σούπα και γίνεται από πρόβατο ή κατσίκι.
 

Ζίτσα

Στο γυαλί καφενέ και τα γύρω εστιατόρια, από την Ανεξαρτησίας προς τα ΚΤΕΛ του νομού Ιωαννίνων με τις πολλές άγονες γραμμές, η επίσκεψη δίνει μια αυθεντική εικόνα της ντόπιας ζωής, Εδώ σταματούν για να δροσιστούν ή να χορτάσουν την πείνα τους οι πιο ηλικιωμένοι που κατεβαίνουν από τα χωριά, ενώ στα γύρω μαγαζιά κάνουν τα τελευταία τους ψώνια. Οι νεώτεροι προτιμούν το Μώλο κι αντί φαγητού καφέ με θέα τη λίμνη.

Εγκαταλείποντας τα
Τα χωριά της Ζίτσας είναι μια πρώτη εξαιρετική ενότητα χωριών. Το πανέμορφο Λίθινο αξίζει μόνο του μια μέρα. Η αρχιτεκτονική του σκαρφαλωμένου στην πλαγιά χωριού, όλου πετρόκτιστου όπως δηλώνει και το όνομα είναι ένα ανθρώπινο θαύμα. Το θαύμα της φύσης παραμονεύει κοντά, πάντως: το θεογέφυρο, μια φυσική, τοξωτή γέφυρα που στολίζει το άγριο τοπίο του ποταμού.

Από το χωριό μπορεί εύκολα να κατέβει στο Μύλο του Μπίλα, σκέτο Μύλο πια, για καφέ, καλό φαγητό κι ακόμη καλύτερους μεζέδες και τσίπουρα όσοι αγαπήσουν το τοπίο μπορεί να βρουν και δωμάτιο εδώ αν η οικογένεια Θέμελη, που αναπαλαίωσε κι επιδιόρθωσε το Μύλο, διαθέτει. Το κτίριο κι η περιοχή είναι από τα ομορφότερα σημεία του νομού Ιωαννίνων. Μία βόλτα κάτω από τα θεόρατα υπεραιωνόβια πλατάνια, δίπλα στο νερό, με μόνους τους ήχους της φύσης, φέρνει στο νου πλάσματα και σημεία του παραμυθιού.

Ξαναπαίρνοντας τον εθνικό δρόμο, βλέπει κανείς στα αριστερά του λίγο πιο κάτω την επιγραφή για Πολύδωρο και Ραδοβίζι ο 'ίδιος δρόμος οδηγεί στο Διχούνι, το μοναστήρι απ' το οποίο ξεκίνησε ο Λαρίσης Τρίκκης Διονύσιος (ο Σκυλόσοφος), χτισμένο πάνω από ένα υπέροχο λαγκάδι.

Λίγα χιλιόμετρα πιο κάτω, πάλι σε παράκαμψη του δρόμου Ιωαννίνων Ηγουμενίτσας, και ακολουθώντας τις πινακίδες για Λεπτοκαρυά, λίγο μετά το χωριό Βουτσαράς και πριν φτάσει κανείς στη Βροσύνα, βρίσκεται το Κεφαλόβρυσο της Θεσπρωτίας, πηγή ποταμού, με νερά που βγαίνουν από τα βάθη, πανύψηλα δέντρα ο ήλιος δεν περνάει από τα φυλλώματα και αρκετό νερό για να βουτήξουν οι γενναιότεροι, καθώς η θερμοκρασία του νερού είναι ιδιαίτερα χαμηλή. Δύο τρία ξύλινα τραπέζια που έχουν βάλει οι ντόπιοι προσφέρονται για πικνικ.

Στη Βροσύνα υπάρχουν ταβέρνες και ψησταριές για όσους δεν προνόησαν, αν και αξίζει να ανέβει κανείς λίγα χιλιόμετρα ψηλότερα, στο γειτονικό Κάτω Ζάλογγο, για να φάει στο καφενείο της χρυσοχέρας παπαδιάς του χωριού, που φτιάχνει από το τσίπουρο ως τα γλυκά του κουταλιού που σερβίρει. Η πίσω πλευρά του καφενείου έχει εξαίρετη θέα ενώ η διαδρομή περνά από το παρθένο δάσος δρυός προσοχή στις αλεπούδες και χελώνες.

Παρ' ότι το καφενείο του Ζαλόγγου είναι αγαπητό στους ντόπιους, είναι γενικότερο το φαινόμενο του καλού μεζέ στα περισσότερα παραδοσιακά καφενεία των χωριών της περιοχής, όπως και του σπιτικού τσίπουρου. πολλές φορές ο επισκέπτης μπορεί και να αγοράσει το ίδιο προϊόν που δοκίμασε. Από τους ιδιαίτερους μεζέδες της περιοχής είναι οι σαλάτες, με λαχανικά απ' το μπαξέ του καφετζή, πίτες οι περισσότερες σπιτικές, η σαλίρα ή τυρόγαλο που το φτιάχνουν πιο πικάντικο από άλλες περιοχές, το χλωρό τυρί, το γιαχνί... Προς τη Θεσπρωτία, στη Γλυκή και το Λεφτροχώρι ή Ελευθεροχώρι, φημίζονται για το κατσικάκι στη γάστρα και τα κατσικίσια παϊδάκια τα ζώα είναι ντόπια, πρόγονοι αυτών που βλέπει κανείς στον δρόμο.

Στο Γιρομέρι της Θεσπρωτίας βρίσκεται το μοναστήρι του Οσίου Νείλου. Παραδοσιακά χτισμένο, σε έναν τόπο πλούσιο σε νερά και πλατάνια, έχει την τύχη να έχει μοναχούς σε αντίθεση με τα περισσότερα μοναστήρια της Ηπείρου οι οποίοι υποδέχονται φιλόξενα τον επισκέπτη. Στη μονή ανήκει και το μαγευτικό εκκλησάκι του Αγίου Μηνά στο Κόκκινο Λιθάρι, που πολλοί το αποκαλούν το Μετέωρο της Ηπείρου κι αξίζει την εκδρομή.
 

Το Θεογέφυρο
 

Μπαίνοντας στη Θεσπρωτία, αξίζει κανείς να αναζητήσει στο Ζάλογγο ή το χωριό Βερενίκη κάποιον ντόπιο που θα μπορεί να του δείξει τις Δρακότρυπες. Πρόκειται για σπηλιές, στο όρος Χιονίστρα, οι οποίες φιλοξενούν υπόγειους καταρράχτες. Η Θεσπρωτία είναι γενικά τόπος των υπόγειων νερών γι αυτό και την επέλεξαν οι αρχαίοι ως είσοδο του κάτω κόσμου, αλλά οι δρακότρυπες αποτελούν ξεχωριστό φαινόμενο.

Ο Αχέροντας, το ποτάμι των ψυχών, από το σημείο που αναβρύζει ιδανικό για τρέκινγκ ως την πλωτή κατάληξή του κοντά στο χωριό Αμμουδιά, είναι από τα ωραιότερα σημεία της Ηπείρου. Για όσους δεν αντέχουν μακρυά από θάλασσα, η μεγαλύτερη έκπληξη είναι πάντα ο Μούρτος (Σύβοτα), αγαπημένος προορισμός των ντόπιων αλλά και ψαγμένων ιταλών που στήνουν αγώνες κολυμπώντας ή κάνοντας βαρκάδα ως τα ωραία μικρά νησάκια του Ιονίου που στολίζουν τη θάλασσα.

Ψώνια και αναμνηστικά Στα Γιάννενα, στα στενά της παλιάς πόλης αλλά και σε όλους τους εμπορικούς δρόμους είναι πολλοί εκπρόσωποι της θρυλικής γιαννιώτικης αργυροχοΐας. Πολύτιμο εύρημα αποτελούν τα αυθεντικά σαββατιανά κοσμήματα. Οι τεχνίτες που γνωρίζουν την τεχνική όλο και λιγοστεύουν, όμως ακόμη δεν έχουν χαθεί. Ξυλογλύπτα και υφαντά φτιάχνουν ακόμη σε πολλά χωριά.

Κανείς μπορεί να ψωνίσει ακόμη τραχανά και χυλοπίτες, φασόλια της Γλυκής που συναγωνίζονται ευθέως της Καστοριάς, τοπικά γλυκά όπως ο γιαννιώτικος μπακλαβάς, ξερά σύκα, τυρί ηπειρώτικο και βεβαίως τσίπουρο και σαλίρα.

Για όσους ασχολούνται με την κηπουρική και ψάχνουν βιολογικά, αξίζει να αναφερθεί ότι πολλές κυράδες στην περιοχή φτιάχνουν χρόνο το χρόνο μόνες τους το σπόρο για τα ζαρζαβατικά τους, και δεν έχουν μπει στο παιγνίδι των μεταλλάξεων και των φυτοφαρμάκων λόγω της μικρής, οικιακής τους παραγωγής. Χαίρονται να μοιραστούν το σπόρο τους.

Τοπικές γιορτές Το καλοκαίρι είναι εποχή πανηγυριών στην Ήπειρο. Το δεκαπενταύγουστο στη Ζίτσα ή το Τσεπέλοβο, στις 24 Ιουλίου (Αγ. Κοσμά του Αιτωλού) στο Γκρίμποβο, στις 7 Ιουλίου, της Αγίας Κυριακής, αλλά και του Προφήτη Ηλία στο Πολύδωρο, της Αγίας Παρασκευής στο Βραχώρι (ή Πολύδροσο), είναι καλές ευκαιρίες για κλαρίνα, κρέας στη λαδόκολλα και τσίπουρο. Τα πανηγύρια αυτά αναφέρονται ενδεικτικά σε κάθε γιορτή του θέρους κάποιο χωριό θα πανηγυρίζει..

Πηγή: Λαμπρινή Χ. Θωμά