1. Η Ζ Ω Ή Κ Α Ι Τ Ο Έ Ρ Γ Ο Τ Ο Υ
Στρατής Μυριβήλης
Μαριάνα Ταρασιάδου
Αθηνά Τσάμη
Τορίνα Τσεπελάκη
Σαββούλα Χιδηρίδου
2. Γενικά :
Πραγματικό όνομα:
Ευστράτιος Σταματόπουλος
Γέννηση: 30 Ιουνίου 1892
Τόπος γέννησης: Συκαμιά
Λέσβου
Θάνατος: 19 Ιουλίου 1969
(77 ετών)
Τόπος θανάτου :Αθήνα,
Ελλάδα
Υπηκοότητα: Ελληνική
Επάγγελμα: συγγραφέας
Είδος Τέχνης :πεζογραφία
3. Η Ζωή του:
Ο Στρατής Μυριβήλης (1892-1969), ένας από
τους κυριότερους εκπροσώπους της γενιάς
του '30, αντιμιλιταριστής πατριώτης και
λυρικός πεζογράφος του Αιγαίου, ένας
«αδιάλλακτος της λογοτεχνίας» σε συνεχή
αναζήτηση της ελληνικότητας, γεννήθηκε στις
30 Ιουνίου του 1892 στην υπόδουλη
ακόμη Συκαμιά της Λέσβου.
Ανήκει στη γενιά εκείνη που πολέμησε για
την ανόρθωση του ελληνισμού κατά τους
βαλκανικούς πολέμους, που παρακολούθησε
με πόνο τη Μικρασιατική Καταστροφή και
την κατάρρευση της Μεγάλης Ιδέας και
τελικά στράφηκε σε έναν ενδοσκοπικό
εθνικισμό, αναζητώντας με πάθος τα
διακριτικά της ελληνικής συνείδησης στην
ελληνική γη και στη λαϊκή παράδοση
4. Η Ζωή του:
Κατά τα πρώτα του σχολικά χρόνια
αδιαφορούσε για τα μαθήματα και δεν
άντεχε την πειθαρχία του σχολείου. Παρόλα
αυτά στο Γυμνάσιο η λογοτεχνία κίνησε
έντονα το ενδιαφέρον του. Η Λέσβος εκείνη
την εποχή γνώριζε μεγάλη πνευματική
άνθηση (λεγόμενη - Αιολική σχολή) και ο
Μυριβήλης ήρθε σε επαφή με τους
πνευματικούς κύκλους του νησιού και άρχισε
να συνεργάζεται με εφημερίδες και
περιοδικά. Παράλληλα, επειδή αντιμετώπιζε
οικονομικές δυσκολίες, εργαζόταν ως
δάσκαλος. Το 1912μετακόμισε στην Αθήνα,
όπου γράφτηκε στη Φιλοσοφική και τη
Νομική Σχολή του Πανεπιστημίου Αθηνών,
ενώ παράλληλα εργαζόταν ως συντάκτης σε
διάφορες εφημερίδες. Την ίδια χρονιά
κατατάχθηκε στον στρατό ως εθελοντής και
πολέμησε στους Βαλκανικούς πολέμους,
στον Α' Παγκόσμιο Πόλεμο και
στη Μικρασιατική εκστρατεία.
5. Το μέτωπο:
Κατά τον Α' Παγκόσμιο Πόλεμο στρατεύεται
στο μέτωπο της Μακεδονίας. Το 1917
κατατάσσεται στο 4ο Σύνταγμα της
Μεραρχίας Αχιπελάγους και συμμετέχει στην
προκάλυψη του Μοναστηρίου μαζί με τον
αδελφό του, Κίμωνα. Εκεί αρχίζει να γράφει
το «Η Ζωή εν Τάφω». Ο Μυριβήλης παίρνει
μέρος και στη μικρασιατική εκστρατεία. Μετά
την εκκένωση του Εσκί-Σεχίρ καταφεύγει
πρόσφυγας στη Θράκη και από εκεί
επιστρέφει στη Λέσβο το 1922. Γίνεται μέλος
της Κεντρικής Επιτροπής του Εθνικού
Συνδέσμου Ελλήνων Επιστράτων Αιγαίου και
υποστηρίζει το κίνημα της Εθνικής Άμυνας,
ενώ μετά τη Μικρασιατική
καταστροφή παίρνει θέση υπέρ της
Στρατιωτικής Επανάστασης. Κατά τη
διάρκεια της ταραγμένης περιόδου 1944-1949
εκδήλωσε την ξεκάθαρη αντίθεσή του προς
τον κομμουνισμό.
Ο Μυριβήλης διδάσκει θεατρικό έργο σε
στρατιωτικό θίασο, στο Μακεδονικό Μέτωπο
(Νιγρίτα 1916-17).
(Προέλευση: «Η μεσοπολεμική πεζογραφία»,
εκδ. Παν. Σοκόλη, τ. ΣΤ', Αθήνα 1993, σ. 106)
6. Η ζωή του μετά
τον πόλεμο:
Από αριστερά, Θράσος
Καστανάκης, Στράτης
Μυριβήλης, Άγγελος
Τερζάκης, Ηλίας Βενέζης,
1934.
Μετά τη Μικρασιατική καταστροφή επέστρεψε στη Λέσβο,
όπου και παρέμεινε ως το 1932. Εκεί ασχολήθηκε με τη
δημοσιογραφία και τη λογοτεχνία. Επίσης εξέδιδε δύο
εφημερίδες, την "Καμπάνα" (1923-1924) και τον
"Ταχυδρόμο" (μέχρι την εγκατάστασή του στην Αθήνα το
1932). Συνέχισε να συνεργάζεται με διάφορες εφημερίδες
("Η Καθημερινή", "Ακρόπολις", "Η Πρωία,"Δημοκρατία"
του Αλέξανδρου Παπαναστασίου), περιοδικά ("Νέα Εστία",
"Το Ναυτικό μας", "Στρατιωτικά Νέα") και τον
Ραδιοφωνικό Σταθμό Αθηνών. Παράλληλα, από το 1938 ως
το 1955 εργαζόταν στη βιβλιοθήκη της Βουλής των
Ελλήνων. Υπήρξε ένα από τα ιδρυτικά μέλη της Εταιρίας
Ελλήνων Λογοτεχνών, ενώ έγινε και μέλος της Ακαδημίας
Αθηνών το 1958. Το 1940 τιμήθηκε με το Κρατικό
βραβείο για το έργο του Το γαλάζιο βιβλίο και το 1958
έγινε Ακαδημαϊκός.
Κατά τον Ελληνοϊταλικό πόλεμο του 1940 ο Στρατής
Μυριβήλης μαζί με άλλους Έλληνες λογίους προσυπέγραψε
την Έκκληση των Ελλήνων Διανοουμένων προς τους
Διανοούμενους ολόκληρου του Κόσμου με την οποία
αφενός μεν καυτηριαζόταν η κακόβουλη ιταλική επίθεση,
αφετέρου δε, διέγειρε την παγκόσμια κοινή γνώμη σε
επανάσταση συνειδήσεων για κοινό νέο πνευματικό
Μαραθώνα.
Πέθανε στην Αθήνα, στις 19 Ιουλίου 1969, από
βρογχοπνευμονία.
7. Το έργο του :
Πρωτοεμφανίστηκε στα γράμματα
το 1915, με τα διηγήματα Κόκκινες
ιστορίες. Η πρώτη περίοδος του
έργου του είναι εμπνευσμένη από
το παρόν ή το άμεσο παρελθόν, τη
ζωή στη Μυτιλήνη και κυρίως τις
εμπειρίες του από τον πόλεμο.
Αποκορύφωση της έκφρασης του
αντιπολεμικού πνεύματος είναι το
μυθιστόρημα Η ζωή εν τάφω
(1924). Αυτή η περίοδος
ολοκληρώνεται το 1932 με το
μυθιστόρημα Η δασκάλα με τα
χρυσά μάτια, βιβλίο που
λογοκρίθηκε από το καθεστώς του
Μεταξά.
8. Το έργο του :
Ο Μυριβήλης με τη σύζυγό
του Ελένη Δημητρίου,
πρόσφυγα από το Δικελί της
Μικράς Ασίας που γνώρισε
στη Μυτιλήνη.
Κατά τη δεύτερη περίοδο στράφηκε
στο παρελθόν και τις αναμνήσεις από
την παιδική του ηλικία. Τα έργα της
περιόδου είναι οι νουβέλες Ο Βασίλης
ο Αρβανίτης (1943), Τα παγανά
(1945), Ο Παν (1946), το μυθιστόρημα
Η Παναγιά η Γοργόνα (1949) και οι
συλλογές διηγημάτων Το πράσινο
βιβλίο (1935), Το γαλάζιο βιβλίο
(1939), Το κόκκινο βιβλίο (1952) και
Το βυσσινί βιβλίο (1959).
9. Βραβεία:
Ο Μυριβήλης τιμήθηκε για το έργο του όσο
ζούσε. Το 1940, με το κρατικό βραβείο
Πεζογραφίας για το «Γαλάζιο Βιβλίο». Το
1958 εκλέγεται μέλος της Ακαδημίας,
ύστερα από πέντε ανεπιτυχείς
υποψηφιότητες και διορίζεται τιμητικά
μέλος του Διεθνούς Ινστιτούτου
Γραμμάτων και Τεχνών. Το 1959 του
απονέμεται ο Σταυρός του Ταξιάρχη του
Βασιλικού Τάγματος του Γεωργίου του Α'.
Προτάθηκε τρεις φορές για το Νόμπελ ενώ
το 1969, λίγο πριν από τον θάνατό του, η
Εθνική Εταιρεία Ελλήνων Λογοτεχνών τον
ανακηρύσσει επίτιμο πρόεδρό της. Το έργο
του Στράτη Μυριβήλη μελετήθηκε εκτενώς
από την κριτική και τοποθετήθηκε κυρίως
στο πλαίσιο του πολεμικού μυθιστορήματος
και της γενιάς του '30.
10. Κατάλογος έργων :
Συλλογές διηγημάτων:
Κόκκινες ιστορίες, 1915
Διηγήματα, 1928
Το πράσινο βιβλίο, 1936
Το γαλάζιο βιβλίο, 1939
Το κόκκινο βιβλίο, 1952
Το βυσινί βιβλίο, 1959
Μυθιστορήματα
Η ζωή εν τάφω (μυθιστόρημα), 1924 α' έκδοση,
1930 β' έκδοση με διαφοροποιήσεις και
προσθήκες
Η δασκάλα με τα χρυσά μάτια, 1932
Η Παναγιά η Γοργόνα (δημοσιεύτηκε με τίτλο Η
Παναγιά η Ψαροπούλα το 1939 σε συνέχειες.
Στη συνέχεια αποσπάσματά του
δημοσιεύτηκαν σε εφημερίδες και οριστικά
εκδόθηκε το 1949).
Το Μυθιστόρημα των Τεσσάρων (μαζί με
τους Καραγάτση, Τερζάκη, Βενέζη), 1958.
Νουβέλες
Ο Βασίλης ο Αρβανίτης (πρώτη μορφή 1934,
δεύτερη μορφή περιλαμβάνεται στο Γαλάζιο
Βιβλίο, και οριστική μορφή το 1943/44)
Τα παγανά, 1945
Ο Παν, 1946
Άλλα έργα
Ο αργοναύτης (παιδικό μυθιστόρημα), 1936
Το τραγούδι της Γης-ελληνική συμφωνία. Λυρικό
πεζογράφημα., 1937
Μικρές φωτιές (ποιητική συλλογή), 1942
Ιωάννης Γρυπάρης· Σκαραβαίοι και Τερρακότες
(διάλεξη της 11ης/4/1943 στο θέατρο Κυβέλη),
1943
Το Πνεύμα της 28ης Οκτωβρίου (δοκίμιο), 1945
Απ' την Ελλάδα (ταξιδιωτικό), 1954[5]
Μιλάμε για την Τέχνη (δοκίμιο), 1958
Το λογοτεχνικό τέταρτο (δοκίμιο - εκπομπές από
ραδιόφωνο), 1962
Αγνάντεμα Α: Ο Παλαμάς στη ζωή μου (δοκίμιο),
1963
Πτερόεντα (χρονογράφημα), 1966
11. Πως τα βιώματα και οι εμπειρίες τις ζωής
μετουσιώνονται σε λογοτεχνία και ποίηση:
Στην αρχή υπάρχει ένα ερέθισμα των αισθήσεων του καλλιτέχνη που πυροδοτεί
συναισθήματα. Τα ερεθίσματα προέρχονται από ευχάριστες ή δυσάρεστες
εμπειρίες και βιώματα που στιγματίζουν τη ψυχή του συγγραφέα και
φυλάσσονται σαν εικόνες στο μυαλό του. Έτσι ανοίγονται ψυχικοί και
πνευματικοί δρόμοι και συμβαίνει ανάφλεξη βαθύτερων αισθημάτων,
δραστηριοποιείται ο εγκέφαλος, οργιάζει η φαντασία και μια ιδέα παίρνει
μορφή. Στην συνέχεια γεννάται η ανάγκη επικοινωνίας συγγραφέα-πλήθους. Ο
μόνος τρόπος είναι ο ποιητικός ή πεζός γραπτός λόγος. Η διέξοδος κοινωνίας
μετουσιώνει το συναίσθημα-ιδέα σε ποίημα, μυθιστόρημα, διήγημα,
μεταβιβάζοντας το πνεύμα του συγγραφέα στον αναγνώστη.
